Czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

Czas pracy jest określony jako czas rozpoczęcia pracy do jego zakończenia. Czyli jeżeli kierowca nie wykonywał innej pracy przed zalogowaniem się do tachografu cyfrowego, czas pracy liczy się od godziny jego logowania. W innym przypadku (po zalogowaniu karty w tachografie) kierowca ma w obowiązku uzupełnienie swojej pracy wpisem manualnym, na wykresówce (tachograf analogowy) przed włożeniem jej do tachografu inną pracę należy uzupełnić w tabeli.

Ustawa określa i wymienia czynności, które wchodzą w skład pracy związanej z przewozem drogowym. Zaliczamy do nich:

1. prowadzenie pojazdu
2. załadunek, rozładunek i nadzór
3. czynności spedycyjne
4. obsługę codzienną
5. prace związane z poleceniem służbowym lub prace, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku
6. czynności administracyjne
7. sprzątanie pojazdu
8. oczekiwanie na załadunek lub rozładunek poza rozkładem czasu pracy (gotowość do pracy), jeżeli okres tych czynności nie jest znany
9. przerwa (15 min.), którą powinien odebrać pracownik gdy praca w danej dobie wynosi co najmniej 6 h

Wymienione składniki pracy są obligatoryjne dla pracodawcy, który ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy dla każdego pracownika lub osoby wykonującą przewozy na jego rzecz.

Ustawa określa również sytuacje i okresy, które w czasie wykonywania pracy nie są jej składnią. Należą do nich :

1. czas dyżuru, jeżeli kierowca nie wykonywał pracy
2. nieusprawiedliwione postoje w czasie przewozu drogowego, np. przerwa na obiad
3. odpoczynek dzienny w każdym 24 godzinnym okresie
4. przerwy w pracy w systemie przerywanego czasu pracy

Praca kierowcy jest rozliczana według okresu 24 h. Rozpoczyna się od godziny rozpoczęcia pracy, oczywiście zgodnie z jej rozkładem. Plan pracy może być ustalony w taki sposób i w takich godzinach, w których  pracownik rozpocznie swoją pracę dwa razy w ciągu 24 h (po odebraniu odpoczynku). W takim przypadku rozpoczęcie pracy po raz drugi w tej samej dobie nie należy traktować jako nadgodzin.

Rozkładu czasu pracy nie stosuje się do kierowców przewożących rzeczy i w przewozach okazjonalnych osób. Natomiast powinien być określony dla kierowców w przewozach regularnych, oraz gdy stosujemy system przerywanego czasu pracy w ramach systemu równoważnego.

Czas dyżuru jest często traktowany jako czas przerwy, odpoczynku lub składnik wykonywanej pracy. W kilku przypadkach kierowcy przysługuje wynagrodzenie za czas, który jest określony mianem dyżuru.

Otóż do czasu dyżuru wliczamy :

1. czas, w którym pracownik jest w gotowości do pracy poza normalnymi godzinami pracy zgodnie z umową o pracę, w firmie lub miejscu wskazanym przez pracodawcę
2. przerwy nie mniejsze niż 30 min. po sześciu godzinach ciągłej pracy, jeżeli liczba godzin nie przekracza 9
3. przerwy nie mniejsze niż 45 min. po sześciu godzinach ciągłej pracy, jeżeli liczba godzin przekracza 9

Przerwy określone punktem 2 i 3 mogą być podzielone na okresy 15 minutowe.

4. czas, w którym kierowca nie prowadzi pojazdu – jazda w załodze

5. czas, w którym kierowca jest poza kabiną kierowcy, ale zobowiązany jest do podjęcia pracy (prowadzenie pojazdu) lub innej pracy, np. przeprawy promowe, koleją, oczekiwanie na przejściach granicznych, ograniczenia w ruchu drogowym

Jest to okres, który nazywany jest okresem pozostawania do dyspozycji, poza rozkładem czasu pracy.

Dyżur nie powinien być wliczany do odpoczynku dobowego, który odbierany jest w każdym okresie 24 h. Pracodawca ma obowiązek zrekompensowania kierowcy czas dyżuru określony w pkt. 1 (wyjątek stanowi dyżur w domu), czasem wolnym w ilości godzin równych okresowi dyżuru lub wynagrodzeniem finansowym wynikającym ze stawki godzinowej lub miesięcznej w zależności od zaszeregowania. Pracownik, który odbierał dyżur podczas jazdy w załodze oraz przerwy 30 i 45 minutowe wchodzące w skład dyżuru (pkt. 1, 2,3,), powinien otrzymać za ten czas wynagrodzenie.

Określony czas pracy przez ustawę i rozporządzenia różni się od rzeczywistego dnia wykonywanych czynności kierowców. Powodem tych rozbieżności jest niewłaściwe wykazywanie godzin pracy w tachografie (operowanie selektorem).

Czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 h  na dobę i przeciętnie 40 h w pięciodniowym tygodniu pracy w danym okresie rozliczeniowym określonym przez pracodawcę – patrz system zatrudnienia równoważny. Tygodniowy czas pracy kierowcy łącznie z godzinami nadliczbowymi może wynosić 48 h w danym okresie rozliczeniowym. Może on być wydłużony do 60 h, jednak przy zachowaniu średnio-tygodniowego czasu 48 h, w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie może przekraczać 4 miesięcy. Normy czasu pracy obowiązują również pracowników wykonujących pracę na rzecz kilku pracodawców.

Okres rozliczeniowy wynosi 1 miesiąc, który pracodawca może przedłużyć do 3 miesięcy. Jeżeli praca w danym przedsiębiorstwie jest uzależniona od pory roku, to okres ten może podlegać wydłużeniu do 4 miesięcy. W przypadku gdy przewoźnik zamierza wykorzystać 3 lub 4 miesięczny okres rozliczeniowy, ma w obowiązku powiadomić właściwego inspektora pracy.

W systemie równoważnego czasu pracy okres dnia pracy może zostać przedłużony do 12 h na dobę. Jednak ilość godzin przepracowanych o ponad 8 powinna być zrównoważona dniami wolnymi lub dniami, w których skrócone są godziny pracy.

Przykład :

Kierowca pracował w poniedziałek i wtorek 12 h. Przedsiębiorca ma w obowiązku zrekompensować godziny dniem wolnym, np. środa, lub w inne dni pomniejsza godziny pracy o 8.

12 – poniedziałek, 12 – wtorek = 8 h do rekompensaty.

W systemie równoważnym dopuszcza się stosowanie przerywanego czasu pracy, jednak według ustalonego wcześniej rozkładu pracy – co najmniej 1 miesiąc.

Godziny nadliczbowe.

Praca kierowcy, która realizowana jest poza normami czasu pracy, w zależności zatrudnienia w danym systemie pracy, stanowi godziny nadliczbowe. Ustawa o czasie pracy kierowców określa w jakich sytuacjach może być wykonywana praca, która będzie rozliczana jako godziny nadliczbowe.

1. gdy sytuacje i zdarzenia wymuszają na kierowcy podjęcie pracy i są one związane z ludzkim życiem, zdrowiem, ratowaniem mienia, albo w związku z awarią

lub

2. gdy pracodawca określa szczególne potrzeby w wymiarze nie większym niż 260 nadgodzin w roku kalendarzowym

Wyjątek od tych norm stanowi warunek gdy przewoźnik nie ma w obowiązku ustalenia regulaminu pracy  lub nie jest objęty układem zbiorowym (związki zawodowe). W takim przypadku może ustalić inną ilość nadgodzin w roku kalendarzowym, jednak zachowując reguły czasu pracy tygodniowego w przyjętym okresie rozliczeniowym.