Umowa o pracę kierowcy zawodowego

 – nadgodziny, ryczałty, udzielanie czasu wolnego.

Coraz częściej pracownicy chętnie wykorzystują możliwości roszczeń w stosunku do pracodawcy dochodząc swoich praw w PIP, Sądach Pracy lub zgłaszają nieprawidłowości do WITD. W sytuacji gdy właściciel firmy sumiennie rozlicza i wypłaca należności za wykonaną pracę kierowcy, w pewnych okolicznościach może okazać się, że jest to niewystarczające dla organów kontrolnych. Wynikiem takiego stanu może być np. nieprawidłowe sporządzenie umowy o pracę.

Podczas zatrudnienia kierowcy pracodawca jest zobowiązany w umowie o pracę do zawarcia konkretnych informacji. Oprócz danych dotyczących firmy i pracownika, należy wpisać: stawkę podstawy wynagrodzenia, etat, system zatrudnienia, okres rozliczeniowy, porę nocną, godziny nocne, święta i niedziele, stawkę diet i ryczałtu za nocleg, premie, wysokość wypłacanych ryczałtów, dodatkowy dzień wolny. Oczywiście część powyższych danych są zależne od indywidualnych ustaleń w firmie.

Ustalając stawkę wynagrodzenia kierowcy należy zwrócić uwagę, iż do podstawy będą doliczone dodatkowe składniki. Mogą to być nadgodziny, dodatek za pracę w godzinach nocnych o ile kierowca wykonuje pracę w tych godzinach i dyżury. Doliczając je do podstawy wynagrodzenia stanowią składową do wyliczenia stawki ZUS i podatku dochodowego.

Nadgodziny dobowe i tygodniowe.

Ilość nadgodzin nadliczbowych jest uzależniona od norm czasu pracy lub wydłużonego dobowego wymiaru pracy, który jest zależny od systemu w jakim jest zatrudniony pracownik. Ilość godzin nadliczbowych dla kierowców zawodowych jest określona w innej wartości niż stanowi kodeks pracy w art. 151 §3. Ustawa o czasie pracy kierowcy w art. 20 ust. 2 wskazuje na wartość 260 h. Wyznacznik liczby ilości nadgodzin może być ustalony w innych wartościach, o ile spełniony będzie warunek tygodniowego czasu pracy. Jeżeli pracodawca określi większy zakres godzin

godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym, to  w takim przypadku jego obowiązkiem jest zapisanie tej wartości w regulaminie pracy lub w umowie o pracę - jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy.

Jedną z zależności występowania nadgodzin może być sytuacja, gdy kierowca pracuje u więcej niż jednego pracodawcy. Norma wymiaru czasu pracy w danym miesiącu nie może być wyższa niezależnie w ilu przedsiębiorstwach kierowca wykonuje swoje obowiązki.

 Dodatki za nadgodziny.

Wraz z występowaniem nadgodzin oprócz normalnego wynagrodzenia kierowcy przysługuje dodatek, którego wartość jest uzależniona od czasu ich wystąpienia. Zatem jeżeli pracownik wykonywał pracę w wyznaczonych godzinach nocnych, w niedziele i święta niebędące dniami pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym np. za święto - w takich przypadkach przysługuje 100% dodatku wynagrodzenia. Natomiast w innych sytuacjach niż opisane powyżej, gdy występują nadgodziny są one zaopatrzone dodatkiem w wysokości 50% wynagrodzenia.

W przypadku gdy kierowca pracował sześć okresów 24 h od poniedziałku do soboty (wyznaczony dzień wolny), przekraczając normę pięciodniowego tygodnia pracy, nasuwa się pytanie: czy w sytuacji pracy kierowcy w sobotę występują nadgodziny? Zgodnie z art. 151³ gdy pracownik wykonywał prace w dniu wolnym przysługuje mu dodatkowy dzień wolny udzielony do końca okresu rozliczeniowego. Natomiast, gdy kierowca pracuje w sobotę i nie przekracza tygodniowego wymiaru czasu pracy, nie będą występowały żadne nadgodziny. Jednak czy ostatecznie doszło do wystąpienia godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy można ustalić dopiero po zakończeniu okresu rozliczeniowego.

Należy rozróżnić nadgodziny dobowe lub tygodniowe, za które należny jest dodatek 100%.

Z nadgodzinami dobowymi mamy do czynienia w przypadku gdy praca występuje poza normą czasu pracy oraz przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy, który wynika z systemu pracy. Najczęściej odnosi się do normy dobowej 8 godzinnej. Jednak mając na uwadze równoważny system pracy, w którym to nadgodziny mogą wystąpić dopiero po przepracowaniu 12 h.

Nadgodziny średniotygodniowe wyliczamy poprzez porównanie obowiązującego do przepracowania wymiaru czasu pracy z czasem faktycznie przepracowanym odejmując nadgodziny dobowe. Jest to metoda reprezentowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Stanowisko w wyliczeniach stanowi, iż ewentualne dni wolne w miesiącu (pomijając soboty i niedziele) pomniejszają tylko wymiar czasu pracy a nie normę czasu pracy. W związku z zasadą wyliczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu na koniec okresu rozliczeniowego, pracodawca ma w obowiązku wypłacić występującą należność wraz z ostatnim miesiącem wyznaczonego okresu.

Inaczej stanowi pogląd departamentu prawnego Głównego Inspektoratu Pracy w przypadku przekroczenia normy dobowej czasu pracy co do czasu rozliczeń z pracownikiem. Otóż  w piśmie z kwietnia 2009 r. orzeczono, iż pracownik nabywa prawa do wynagrodzenia lub dni wolne w miesiącu, w którym występują nadgodziny dobowe. Odzwierciedlenie powyższego stanowiska nie ma przełożenia na stan prawny, a ponadto ogranicza prawa pracownika i pracodawcę. Jeżeli nadgodziny dobowe wystąpią pod koniec miesiąca to właściciel firmy nie ma możliwości oddania nadgodzin w dniach wolnych, a kierowca nie będzie mógł skorzystać z prawa wyboru odnośnie okresu , w którym chciałby wykorzystać dni wolne. Uważam, że stanowisko GIP w tej sprawie należy ograniczyć do sytuacji, w której pracodawca i  pracownik znajdą wspólne porozumienie.

Udzielanie czasu wolnego od pracy.

Pracodawca na wniosek pracownika może udzielić dni wolnych w wymiarze równym ilości występujących nadgodzin. Jeżeli jednak stroną udzielenia dni wolnych jest właściciel firmy, w takim przypadku wymiar dni jest o połowę wyższy w stosunku do występujących nadgodzin, a rozliczenie powinno nastąpić do końca okresu rozliczeniowego. Proszę wziąć pod uwagę, że oddanie dni wolnych za nadgodziny nie może pomniejszyć wymiaru czasu pracy w miesiącu w którym występują. Poprzez zrównoważenie nadgodzin dniami wolnymi, kierowcy nie przysługuje prawo do dodatku za nadgodziny.

Ryczałty za nadgodziny.

Pracodawca ma możliwości skorzystania z wyznaczenia wysokości ryczałtów, które będą pokrywały ilość nadgodzin w danym miesiącu. Prawo do ustalenia ryczałtów nie można stosować do wszystkich pracowników w firmie, jednak zależność określona w K.P. obejmuje kierowców zawodowych. Pracownik, który wykonuje swoje obowiązki poza zakładem pracy jest objęty tą zasadą zgodnie z art. 151¹ §4. Określenie wysokości stawki ryczałtu powinno odnosić się do każdego pracownika osobno. Dlatego w regulaminie wynagradzania pracodawca określa ogólne zasady wypłacania, np. wprowadza się prawo do ryczałtów za nadgodziny pracowników wykonujących obowiązki kierowcy zawodowego. Stawkę indywidualną podaje się w umowie o pracę. Ustalając wysokość ryczałtu należy zwrócić uwagę na wyznaczenie jej w stosunku do wynagrodzenia zasadniczego, ale również nie można określić jej na zawyżonym poziomie. Może to sugerować o naruszaniu prawa do ilości nadgodzin.

Korzystanie z możliwości wypłacania ryczałtów lub zaliczek (dyżur) nie musi oznaczać, że kierowca jest właściwie wynagradzany. W poszczególnych miesiącach pracy wysokość wynagrodzenia za nadgodziny lub godziny nocne, może okazać się  niewystarczające w stosunku do wypracowanych rzeczywistych godzin. W takiej sytuacji kierowca ma prawo do roszczeń w stosunku do wynagrodzenia. W takim przypadku należy kontrolować stan wartości godzin w stosunku do wypłacanych ryczałtów co najmniej raz na koniec okresu rozliczeniowego.

Wynagrodzenie kierowcy składa się z wielu składników. Właściwe rozliczenie płacy jest możliwe tylko poprzez analizę plików z karty kierowcy lub przeskanowanie wykresówek. Korzystanie jedynie z usług biura rachunkowego może okazać się niewystarczające i będzie generowało zaległości w stosunku do pracowników oraz kary podczas kontroli określonych organów.